Terugblik 2022

.

ZorgSaamWonen Congres 2022

Op donderdag 8 september was het zover, het ZorgSaamWonen Congres. Dit keer niet online zoals de voorgaande twee edities, maar eindelijk weer eens live op een prachtige locatie. Het congres werd gehouden in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle met als thema 'Lang zullen we wonen'. Een dag eerder vond het pre-congres plaats in de Kas van Kaat in Zwolle met excursies naar het 8ste werk in Kampen en de Kastanjetuin in Zwolle. Het congres werd geopend door de gedeputeerden Monique van Haaf en Roy de Witte. De keynotes werden verzorgd door Peter Boelhouwer, Anja Machielse en Mari Sanders. Er was een ruime keuze uit kennissessies en de lancering van het Hop-On Hop-Off spel was één van de hoogtepunten.

Pre-congres op 7 september
Woensdag 7 september 2022. Zo’n 35 deelnemers aan het pré-congres ZorgSaamWonen 2022 ontmoetten elkaar in de Zwolse oase ‘Kas van Kaat’ , een beetje verstopt in het oostelijk buitengebied van de stad. Een alternatief restaurant waar ‘met liefde’ wordt gekookt, hoofdzakelijk met groente en fruit uit eigen tuin en waar kunst en producten uit eigen ateliers te koop is. Volledig illustratief voor de missie van het platform ZorgSaamWonen en congrespartner provincie Overijssel worden hier mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt begeleid in tuinieren, koken en bedienen. Twee bussen brengen de deelnemers naar twee woonzorgprojecten.

Het 8e werk, een alternatieve woon-zorgboerderij aan de Kampense Zwartendijk en de Kastanjehof in Zwolle. Het 8e Werk in Kampen is een woonconcept dat mensen helpt die dreigen dakloos te worden. Met tien tiny-houses, acht voor huurders en twee voor andere doeleinden, focust het op gemeenschap, natuur en locatie. Buurtbewoners dragen bij met klusdagen en sociale activiteiten. De Kastanjetuin in Zwolle is een Waaranders-project, bevordert kleinschalige buurtschappen waar mensen met en zonder beperkingen samenwonen. Het omvat 18 koopwoningen, 11 huurwoningen en 21 zorgappartementen, met een gemeenschappelijke tuin en dierenweide.

Na het bezoek aan deze projecten genoot de groep van een diner en een theatervoorstelling over verschillende vormen van eenzaamheid. Het nagesprek met de performers zorgde voor inspiratie en energie voor het motto 'zorg, samen, wonen

Congresdag: lang zullen we (moeten) leren, zorgen én genieten
Donderdag 8 september 2022. Ruim 200 professionals in de zorg- en de woonsector ontmoetten elkaar in de Zwolse Nieuwe Buitensociëteit, direct tegenover het NS-station. Op deze kennisdag werden de geesten gescherpt rond het brede kader tot aan het lokale, inspirerende project. Alles hangt met alles samen en de kracht zit in de verbinding. Clichés? Nee, deze waarheden hebben in dit tijdperk van opeenstapeling van crises de hoogste urgentie en prioriteit.

Gedeputeerden: geef ons inspiratie
Zorg en Wonen, twee disciplines in het sociale en het fysieke domein, dus ook twee gedeputeerden van de provincie Overijssel die de bezoekers welkom heten in Zwolle. Monique van Haaf is gedeputeerde in het fysieke domein, Roy Witte in het sociale domein. Zij spreken elkaar minstens een keer per week in het college en hun portefeuilles vullen elkaar aan. Hoewel ‘iets sociaals toevoegen aan stenen’ complex is, weerhoudt het hen niet om samen op te trekken. ‘Vanuit positieve gezondheid kun je gedrag vertalen naar woonruimte’, zegt Roy Witte. ‘Gezondheid in brede zin is de rode draad in onze visies’, vult Monique van Haaf aan. De provincie Overijssel investeert actief en soms substantieel in woon-zorgprojecten die bijdragen aan gezondheid in brede zin. Monique van Haaf spreekt enthousiast over gerealiseerde projecten die zonder deze steun ‘vast niet van de grond waren gekomen’. ‘Geef ons inspiratie’ benadrukt Roy Witte en ‘reflecteer op wat wij doen’.

Keynote Peter Boelhouwer: 'Ik hou m'n hart vast'
Hoogleraar Housing Systems aan de TU Delft, Peter Boelhouwer, schetst de woonen zorgcijfers van nu en van een zorgwekkende nabije toekomst: er worden meer mensen veel ouder dan nu en er zijn minder mensen om mantelzorg te verlenen – de verhouding beroepsbevolking ten opzichte van de zorgbehoefte van ouderen is nu één op zes, maar wordt de komende 20 jaar één op vier. ‘Gaan we dan net als in Japan gebruikmaken van zorgrobots? Ik hou m’n hart vast’, bekent Boelhouwer. Ook zijn er onvoldoende verpleeg- en verzorgingshuisplaatsen en is er tegelijkertijd een enorm probleem op de zelfstandig-wonenmarkt voor ouderen. ‘’Wonen’ is geld verdienen geworden’, zegt hij. ‘Dat betekent de bouw van dure koopappartementen, terwijl een grote groep ouderen juist een huurappartement wenst. Wij pleiten al zes jaar voor een taakstelling voor sociale ouderenwoningen.’ Een oplossing voor deze problemen is er nog niet, waarschuwt Boelhouwer. Aan de zaal om samen tot creatieve oplossingen te komen. Hij geeft wel drie richtingen: bestrijd eenzaamheid en bouw voor de werkelijke woningvraag van ouderen –(lees hiervoor ook het promotie-onderzoek ‘No place like home’ van Petra de Jong, RUG ). Denk ook aan een flexibele schil in de vorm van vakantiehuisbewoning. Dit bevordert doorstroming op de woningmarkt en zorg ervoor dat we minder aanspraak hoeven te doen op mantel- en gezondheidszorg. Peter Boelhouwer

Keynote Anja Machielse 'Geen vanzelfsprekende leeftijdsgenoten'
Bijzonder hoogleraar Empowerment van Ouderen aan de Universiteit voor Humanistiek, Anja Machielse gaat na de ‘harde’ cijfers van Boelhouwer in op het sociale aspect. ‘Een betekenisvol sociaal leven is een wezenlijk aspect van gezondheid’ benadrukt ze. Voor ouderen wordt dit steeds moeilijker omdat zij vanwege hun gevorderde leeftijd steeds meer verlieservaringen hebben die negatieve gevolgen hebben voor hun sociale leven. Volgens de meest recente cijfers voelen vier op de vijf ouderen zich matig tot ernstig eenzaam. ‘Een paradox ten opzichte van een juist toenemende behoefte aan betekenisvol contact op oudere leeftijd.’ Ouderen hebben ook hulp nodig bij het organiseren van sociale contacten, zo blijkt ook uit haar recente onderzoek ‘We hopen dat het leuker en gezelliger wordt’ . ‘Zorg daarom voor laagdrempelige activiteiten voor alle ouderen en help hen zoeken naar activiteiten voor kleine interesse-groepjes. Vergeet niet dat er onder ouderen ook heel veel verschillen zijn: in leeftijd, opleiding en inkomen, culturele achtergrond, gender of zorgbehoefte. Ouderen zijn daardoor geen vanzelfsprekende leeftijdsgenoten’, leert Machielse.

Intermezzo: eenzaamheid en wonen
Na de brede context van ‘stenen’ en het ‘hart’ volgden twee intermezzo’s. De winnaars van de ZorgSaamWonen-prijsvraag ‘Eenzaamheid en Wonen 2021’ presenteerden hun winnende project. Rens Rikken, Adjunct-directeur van Van Wijnen Projectontwikkeling, laat foto’s zien van het Inclusief Wonen-project Leidenweg Arnhem . Het geheim? ‘Het is ons gelukt om een complex met 71 betaalbare en duurzame appartementen te bouwen in de eigen wijk. Daarnaast hebben we er een community-builder voor aangetrokken. Hiermee besparen we op de gezondheidszorg en stimuleren doorstroming in de wijk. Meer informatie: De tweede winnaar in 2021 was het ontmoetingsproject ‘Hart van Vathorst’. Michiel Wijnen, conceptontwikkelaar bij Zenzo maatschappelijk vastgoed en Joost Smit, predikant bij de Ontmoetingskerk lichten het ontmoetingsproject toe. Hart van Vathorst is een ‘buitengewoon zorgzaam ontmoetingsverblijf voor de wijk’ rond een kerk, een kinderdagverblijf en twee zorginstellingen. ‘Hier heb je een naam en liefde staat bovenaan’, aldus een dochter van een bewoonster.

Intermezzo: lancering Hop-on Hop-off spel
Peter Engering van idverde en Khalid Jerrari van Comelit, lanceerden samen met Yvonne Witter van het platform ZorgSaamWonen het Hop-On-Hop-Off spel . Dit spel is ontwikkeld door AAG, idverde NL, Comelit, De Wijkmakers, HAN Zorgalliantie, Rochdale, RO groep, Woonstichting Valburg en ZorgSaamWonen. In een digitale hackathon om ontstond het idee om bewustwording bij senioren te stimuleren. Goed idee, maar hoe doe je dat? Met genoemde partners en diverse (toekomstige) senioren is er enthousiast over nagedacht. De uitkomst was de ontwikkeling van een spel. Met dit Hop-on-Hop-off spel ga je in je sociale kring of met professionals ‘in gesprek’ over ouder worden. Spelenderwijs word je je bewust van je wensen en behoeftes op het gebied van wonen, gezondheid en vrije tijdsbesteding. Nienke Miedema en Irene Wiezer, beleidsadviseurs bij de gemeente Rotterdam kregen het eerste spel uitgereikt. Yvonne Witter: ‘De gemeente Rotterdam stond aan de wieg van het platform ZSW en jullie doen heel veel voor ouderen. Nu gaan jullie inzetten op vitale woongemeenschappen. Het spel kan jullie er goed bij helpen en jullie gaan het ook vast spelen.’ Inderdaad. Nienke Miedema: ‘Ik weet heel veel plekken in Rotterdam waar we dit spel op een laagdrempelige manier kunnen introduceren.’

Ondersteuningsteam OWZ en EWT
Gedurende de hele congresdag konden bezoekers een beroep doen op de expertise van het Ondersteuningsteam Wonen en Zorg (OWZ) en het Expertteam Weer Thuis (EWT). Ieder kreeg een kwartier tijd om te sparren over een casus of knelpunten bij de huisvestingsopgave van Wonen en Zorg.

Kennissessies
Naast de keynotes waren er ook kennissessies waar het wonen- en zorgpubliek actuele praktijkkennis en -ervaringen vergaarde, inspiratie opdeed en nieuwe verbindingen kon leggen. De sessies behandelden verschillende thema's, zoals betekenisvol leven, community building, doorstroming, woonvormen, gemeenschappen, ouderenparticipatie en wooninitiatieven.

Tot slot: Mari Sanders
Ervaringsdeskundige bij uitstek, filmmaker Mari Sanders sloot het congres af met een opgewekt betoog aan de hand van filmbeelden over eigen ‘leed’ met een dikke knipoog en zelfspot. Zijn manier van filmmaken neemt de kijker mee in de wereld van mensen met een beperking. Zijn lessen: ’De omgeving bepaalt hoe gehandicapt iemand is.” En ‘Mensen met een handicap kunnen een gids zijn voor hoe het zou kunnen’. Ook zijn presentatie droeg op deze congresdag bij aan ‘ontmoeting’, ‘ontroering’ en ‘verbinding’. De serie Rolstoel Raodmovie van Mari Sanders is terug te zien bij NPO.

Lees het hele dagverslag nog een keer terug.