Henk Geene verzorgt op het ZorgSaamWonen Congres op 8 september een sessie over voorzorgcirkels. In een reeks van vijf artikelen neemt hij ons alvast mee in het fenomeen voorzorgcirkels en wat we van zijn sessie op het ZorgSaamWonen Congres kunnen verwachten. Dit is het vierde artikel in de reeks
In Oost-Brabant ontwikkelen we momenteel langs drie wegen de voorzorgcirkels:
-bij de huurappartementen en huurwoningen van de woningcorporatie
-bij de thuiszorgorganisatie
-in wijken en dorpen
In dit vierde artikel in de reeks over de voorzorgcirkels ga ik in op deze drie wegen.
De woningcorporatie
De woningcorporatie is intensief betrokken geweest bij de ontwikkeling van de voorzorgcirkels middels het participeren in het zorgcirkelkwartet. In het zorgcirkelkwartet zit één medewerker van de thuiszorg, één medewerker van de welzijnsorganisatie en één medewerker van de woningcorporatie.
In de huurwoningen en huurappartementen van de woningcorporaties in Nederland woont 20 ά 25 % van de ouderen. Als het hier lukt om voorzorgcirkels te ontwikkelen, dan bedient de corporatie een substantieel deel van de ouderen in Nederland.
Een tweede reden om hier te starten, ligt in het gegeven van de nabijheid: in huurwoningen en huurappartementen wonen de ouderen dicht bij elkaar. Het uitgangspunt is dat de leden van een voorzorgcirkel op loop- en fietsafstand van elkaar wonen. Zeker gezien het gegeven dat nu en in de nabije toekomst nagenoeg alle mensen tot het einde van hun leven thuis blijven wonen, is nabijheid een vereiste. Het grootste deel van de dagelijkse, niet fysieke zorg aan thuiswonende, zorgafhankelijk ouderen, zal geleverd (gaan) worden door gezonde, vitale ouderen. Dicht bij elkaar wonen, is dan wel zo handig.
Als we de voorzorgcirkels gaan ontwikkelen in de huurappartementencomplexen, nemen we allereerst contact op met de bewonerscommissie. We leggen de problematiek uit die de vergrijzing van onze maatschappij met zich meebrengt en motiveren de bewonerscommissie om samen met ons de uitnodigingsbrief te schrijven aan de bewoners. In de uitnodigingsbrief leggen we het probleem van de vergrijzing uit en vragen we de bewoners om op een vastgesteld moment hierover met elkaar in gesprek te gaan.
Een belangrijk onderdeel van de bijeenkomst is de opgestelde vragenlijst, met behulp waarvan we inventariseren of de oudere een netwerk om zich heeft gebouwd. Verder inventariseren we welke hulp de gezonde, vitale oudere kan en wil bieden en wat de hulpvragen zijn. We zien dan dat op het moment dat we de ingevulde vragenlijsten met elkaar doornemen, spontaan hulpaanbod en hulpvraag aan elkaar gekoppeld worden.
Onze ervaring is dat drie bijeenkomsten met bewoners van de corporatiewoningen, voldoende zijn om tot een voorzorgcirkel te komen.
Sinds kort hanteren we ook de video-kaart om tot genoemde inventarisaties te komen. Daarover in het volgende artikel meer.
De thuiszorgorganisatie
De aanpak bij de thuiszorgorganisatie is weer van een heel andere aard. We gebruiken het moment van “indicatiestelling thuiszorg”, om in gesprek te komen met de oudere en zijn omgeving over de noodzaak van het ontwikkelen van een hulp- en steunstructuur om zich heen. We kiezen voor dit moment omdat er sprake is van een urgentiebeleving, als de nood zo hoog is dat een indicatie thuiszorg geëigend is. De wijkverpleegkundige die de indicatie uitspreekt, legt uit dat de thuiszorg alleen de fysieke zorg kan bieden en dat de overige hulp en steun vanuit een op te zetten netwerk geleverd zal moeten worden. Zowel de betrokkene zelf als zijn/haar directe omgeving, zien de noodzaak van een hulp- en steunstructuur dan wel in. Dit is een essentieel verschil met de andere twee routes waarlangs voorzorgcirkels worden ontwikkeld. Daar is de urgentiebeleving in veel mindere mate aanwezig.
Door een van de wijkverpleegkundigen van de thuiszorgorganisatie, die meedoet aan de pilots, is inmiddels een voorzorgcirkelspel ontwikkeld.
Het spel is een rond bord met drie cirkels. Deze cirkels zijn weer onderverdeeld in verschillende vakken zoals, familie, buurt, vrijwilligers, kennissen en vrienden. De buitenste cirkel betreft mensen die verder weg wonen en dus niet dagelijks langs kunnen komen. De middelste cirkel is voor mensen die wat dichterbij wonen en de binnenste kring is voor mensen die dicht bij de cliënt staan en ook gemakkelijk bij de cliënt op bezoek kunnen komen. Op deze manier kan snel inzichtelijk gemaakt worden hoe bij de cliënt de situatie er uit ziet en hoe deze zelf een voorzorgcirkel kan creëren.
Voorzorgcirkels in buurten en wijken
Bij deze derde route spelen de ouderenorganisaties zoals die van de KBO
(Katholieke Bond voor Ouderen) een belangrijke rol.
De lokale ouderenorganisaties organiseren bijeenkomsten met als doel om ouderen er bewust van te maken, dat de vergrijzing zo toeneemt dat er onvoldoende zorgpersoneel is voor alle hulpvragen. Met andere woorden: de ouderen zelf zijn aan zet. Met name de gezonde, vitale ouderen zullen de hand moeten reiken aan de zorgafhankelijke ouderen. Vóór de pauze wordt de problematiek van de vergrijzing uitgelegd en na de pauze gaat men in groepjes overleggen over de voorzorgcirkels. De ouderen zitten dan per straat of een groepje straten bij elkaar.
Een probleem bij deze benaderingswijze, vergeleken met de benaderingswijze in het geval van de huurappartementencomplexen, is het doorgaans ontbreken van voldoende sociale cohesie in de wijken. Vergeleken met de individuele aanpak vanuit de indicatiestelling thuiszorg, is het urgentiebesef bij veel ouderen bij deze derde route, nog onvoldoende aanwezig.
Op dit moment hebben de meeste 75 plussers nog een attitude van: Ik ben nu nog gezond, er is nu nog niets aan de hand. De meeste komen pas in actie als zich een concreet probleem aan dient, al zie ik sinds kort een lichte verschuiving in de richting van voorzichtig voorsorteren op het ouder worden.
Henk Geene verzorgt een praktijksessie op het ZorgSaamWonen Congres over voorzorgcirkels. Meer informatie over het congres vind je op de website van het ZorgSaamWonen Congres. Je kunt je natuurlijk ook direct aanmelden >>
