ZorgSaamWonen reikt jaarlijks de ZorgSaamWonen Award uit. Met deze Award willen we verrassende plekken of ideeën vinden en delen die ontmoeting, samenzijn en omzien naar elkaar stimuleren. Omdat plekken waar mensen zich welkom voelen en waar zij makkelijk met elkaar in contact kunnen komen, bijdragen aan een inclusieve en zorgzame samenleving. Onder de titel ‘Goed je weer te zien! - plekken voor alledaagse ontmoeting’ gaan wij dit jaar op zoek naar originele voorbeelden van plekken die uitnodigen tot ontmoeting die passen in de dagelijkse routine. De winnaars van de Award worden op 3 oktober tijdens het ZorgSaamWonen Congres 2024 bekend gemaakt.
De komende weken maken wij een rondje langs de juryleden van de ZorgSaamWonen Award 2024. We beginnen dit jaar bij Ianthe Mantingh, architect en directeur van Zijdekwartier Architecten. In hun diverse woningbouwprojecten richt Zijdekwartier zich op het realiseren van prettige, menselijke buurten. Het geven van ruimte aan ontmoeting is daarin essentieel, zodat vertrouwen, saamhorigheid en hulp over en weer tussen bewoners kunnen groeien. Op die manier probeert Zijdekwartier met haar projecten de inclusieve samenleving te ondersteunen en een bijdrage te leveren aan een sociaal duurzame toekomst.
Alledaagse verbinding
Ianthe: “We zien in de samenleving een tekort aan verbinding. Daarnaast stijgt de eenzaamheid, onder alle leeftijden. Een van de grote uitdagingen van deze tijd is hoe we ervoor kunnen zorgen dat verbinding tussen mensen op een natuurlijke manier wordt versterkt. En dat mensen daardoor onder andere niet, of minder snel, eenzaam worden. Het thema van de Award – plekken voor alledaagse ontmoeting - sluit hier heel mooi op aan. We gaan op zoek gaan naar originele, eenvoudige interventies die zich richten op alledaagse verbinding tussen mensen.”
Thuiskomen
Ianthe geeft aan dat 80% van de ontmoetingen in een buurt plaatsvindt op de stoep bij de voordeur, in de overgang tussen privé en openbaar. “Het moment van thuiskomen en even een praatje maken met je buur is daarin heel belangrijk” aldus Ianthe, “maar in appartementengebouwen maken we veel te weinig stoepen. Waardoor de overgang tussen woning en verkeersruimte krap en hard is en bewoners de voordeur snel achter zich dichttrekken.
Ik zie ook dat er best ontmoetingsplekken in en voor de wijk worden gecreëerd. Dat is natuurlijk heel mooi, maar veel van deze plekken staan ver af van de dagelijkse routine. Dan bereik je ook veel mensen juist niet, waaronder kwetsbare mensen. Daarom moeten we zorgen dat er ruimte is voor alledaagse ontmoeting, voor iedereen. Of dat nu een stoep is, een brede galerij met bij elke woning een plek voor een bankje. Of plekken in de openbare ruimte waar je je welkom voelt, ook al ben je eenzaam. Plekken waar je alleen kan zijn. En waar je niet per sé hoeft mee te doen, maar waar je er wel mag zijn. Niet alleen bankjes maken dus, maar af en toe ook een stoeltje.”
Normaliseren van kwetsbaarheid
Ianthe hoopt dat de Award inzendingen krijgt die heel inclusief zijn en echt verschillende doelgroepen aanspreken. “Een initiatief die iedereen als het ware omarmt”, aldus Ianthe, “die stimuleert dat we meer oog voor elkaar hebben. Waarmee we ook kwetsbaarheid normaliseren, want iedereen is op een bepaalde manier kwetsbaar. We zijn allemaal mensen, we doen ons best en hebben onze plek in de samenleving.”
Ianthe verwijst naar een prachtige tekst van De Hokjesman (VPRO, programmamaker Michael Schaap), een programma over de subculturen die Nederland rijk is.
De normale mens, hij hoeft slechts te begrijpen
dat in een breekbare wereld de verwarde mens
hoogstens iets breekbaarder is.
Maar verder heel normaal.
Bron: De Hokjesman
Logische plekken voor ontmoeting
Elkaar zien en ontmoeten is de start van verbinding. Ianthe wil in haar werk letterlijk dat zicht maken en de anonimiteit in buurten en gebouwen wegnemen. Dat begint met de alledaagse routes van straat naar huis. Op die route moeten logische plekken voor ontmoeting zijn. Aanvullend daarop kun je meer ontmoeting toevoegen in de vorm van ontmoetingsruimten. Ianthe: “Een brede galerij is een mooi voorbeeld van logische ontmoeting. Maar wel onder de voorwaarde dat de plattegrond van de woningen, die ontsloten worden vanaf de galerij, klopt; dus niet alleen slaapkamers aan de galerij. En het is belangrijk dat de looproute niet direct langs de gevel loopt maar op een beetje afstand met tegen de woningen aan privéplekjes waar mensen kunnen zijn, of de stoep bij elke voordeur. Een verbreding van de galerij is mooi, maar alleen als het goed doordacht is. Want anders blijven de gordijnen dicht en verdwijnen bewoners alsnog in de anonimiteit.”
Dienend
In de ogen van Ianthe zijn gebouwen dienend aan de mens en de samenleving. Het idee dat architecten maatschappelijke uitdagingen moeten omarmen in hun ontwerpen, wordt gelukkig steeds meer gezien. Maar het ontbreekt nog aan brede uitwerking. Vandaar dat Zijdekwartier de publicatie ‘Ontwerp voor ontmoeten’ heeft opgesteld. In deze publicatie laten zij zien hoe een ontwerp van een gebouw en de inrichting van de openbare ruimte kan bijdragen aan meer inclusieve wijken en ontmoeting kan bevorderen.
We vragen Ianthe naar een mooi voorbeeld uit haar eigen repertoire. Ianthe: “Ik moet denken aan de renovatie van de Wiltonflats in Schiedam voor corporatie Woonplus Schiedam. Naast de technische renovatie en het verbeteren van de woningplattegrond voor senioren, is in de aanpak ook het verbeteren van de leefbaarheid meegenomen. De hele route van straat naar huis is veel vriendelijker en persoonlijker gemaakt met ruimte voor alledaagse ontmoetingen. Zo zaten de entrees aan een drukke winkelstraat, ingeklemd tussen winkels. We hebben deze verplaatst naar de andere kant van de flats waar meer ruimte was voor lichte, grote entrees met ruimte om even te zitten of een praatje te maken. De galerijen zijn verbreed waardoor er ruimte is ontstaan voor een drempelzone, een overgangszone tussen het privégedeelte en de looproute. De drempelzone is ingericht met buitenkasten die zorgen voor een stukje privacy en een eigen plekje. De dag na oplevering van de eerste flat hadden de bewoners daar al stoeltjes neergezet. En vanaf de onderste galerij is een uitnodigende verbinding gemaakt met de gemeenschappelijke binnentuin, waar bewoners voorheen lastig konden komen.
Bron: Zijdekwartier Architecten
Een bewoonster had het een half jaar na oplevering al over één grote familie met klessebessen bij de voordeur. Het leven in de flat is daadwerkelijk veranderd met veel meer verbinding tussen bewoners. Dat is prachtig om te zien en te horen!”
We gaan met de Award dit jaar op zoek naar originele, eenvoudige interventies die zich richten op alledaagse verbinding tussen mensen. We vragen Ianthe tot slot wat zij hoopt dat de inzendingen gaan brengen. “Het zou mooi zijn als we initiatieven ingezonden krijgen die blijvend ontmoeting verankeren. Die eigenaarschap stimuleren en robuust zijn. En die duurzaam onderdeel uitmaken van de dagelijkse routine.”
Wil je meer weten over de Award, de beoordelingscriteria of hoe je jouw initiatief kunt aanmelden? Kijk dan op ZorgSaamWonen Award 2024 | ZorgSaamWonen.
