Henk Geene schreef het boek Voorzorgcirkels als antwoord op Vergrijzing. Binnenkort verschijnt de tweede druk. Eerder schreef hij de boeken: ‘Vergrijzing en ouderenzorg’en ‘Handboek wonen en zorg thuiswonende ouderen.’ Henk is van mening dat 75 plussers te laat nadenken over het ouder worden. Hij is bezig met het opzetten van voorzorgcirkels in onder andere Land van Cuijk en Deventer.
Voorzorgcirkels zijn netwerken van ongeveer tien tot dertien personen. Dat kunnen ouderen zijn, familieleden, vrijwilligers en buren. Een deel heeft een zorgvraag en een deel biedt hulp en ondersteuning. Zo sorteren mensen voor op het ouder worden. De komende weken schrijft Henk vijf artikelen over de voorzorgcirkels. Volg de reeks en kom zo meer te weten over de voorzorgcirkels. Dit is de eerste aflevering van de reekst van vijf. Op het landelijk congres ‘Lang zullen we wonen’ op donderdag 8 september verzorgt Henk een praktijksessie.
Het is of de 75-plusser schaatst op het ijs en ziet dat 100 meter verderop het ijs overgaat in water, maar de 75-plusser schaatst gewoon door en verdwijnt in het wak. Zo opent Henk Geene zijn boek ‘Voorzorgcirkels als antwoord op de vergrijzing.’ Binnenkort verschijnt de tweede druk. Henk is van mening dat 75-plussers te laat nadenken over het ouder worden. Dat zouden zij veel eerder moeten doen, vindt hij. Henk licht dit toe: ‘Ook al woon je in een levensloopbestendige woning. Als de ongemakken komen heb je daar weinig aan. Dan heb je een kring aan mensen om je heen nodig die je kunnen helpen. En voor wie jij ook wat kunt betekenen.’
Verzekeren tegen ellende
Henk zet zich daarom in om te komen tot voorzorgcirkels. Dat zijn netwerken van ongeveer tien tot dertien personen. Dat kunnen ouderen zijn, familieleden, vrijwilligers en buren. Een deel heeft een zorgvraag en een deel biedt hulp en ondersteuning. ‘Je inventariseert wie wat kan bijdragen. Dat kan hulp bij administratie of vervoer zijn of het bieden van een luisterend oor en gezelschap. En dan organiseer je onderlinge hulp en steun. Dat is alles. Eenvoudiger kan bijna niet.’ Hij maakt een vergelijking met ZZP'ers. Die sluiten zich aan bij een broodfonds, boeren sloten zich voorheen aan bij een veefonds. ‘Nu zouden senioren zich moeten aansluiten bij een voorzorgcirkel om zich te verzekeren tegen toekomstige ellende. Als je lid bent van zo’n cirkel, heb je garantie op hulp en steun. Dit kun je ontwikkelen voordat de problemen zich voordoen. Je hebt een netwerk nodig, anders loop je vroeg of laat vast.’
Complexe opgave
Vaak liggen de vragen op het terrein van welzijn. Als die vragen beantwoord worden door het inschakelen van het netwerk, kan zorg voorkómen of uitgesteld worden. En dat is volgens Henk hard nodig, gezien de context. Hij doelt daarmee op de vergrijzing, het personeelstekort in de zorg, de overbelasting van de mantelzorgers en de afbouw van verzorgingshuizen.
Henk ziet het langer thuis wonen als een complexe opgave. ‘Mensen die voorheen een indicatie voor het verpleeghuis kregen, wonen nu vaak nog thuis. Dat heeft impact op de omgeving. En als ouderen wel een indicatie krijgen, kunnen ze kiezen voor volledig pakket thuis of modulair pakket thuis. Dat houdt ook een verzwaring van de thuissituatie in. Bovendien bouwt het aantal ziekenhuisplaatsen af omdat het de bedoeling is dat mensen zoveel mogelijk thuis zorg krijgen en er ook via videobellen afspraken met medici kunnen plaatsvinden.’ Deze ontwikkelingen vragen om hulp van anderen.
Nabijheid
In samenwerking met de ouderenorganisaties en andere vrijwilligersorganisaties is het concept voorzorgcirkels geboren. De voorzorgcirkels kunnen op verschillende manieren opgestart worden. ‘Je kunt het in wijken en buurten doen. Via een professionele organisatie of vrijwilligersorganisatie kun je de cirkels starten. Nabijheid is belangrijk, dus is het zaak om ouderen die bij elkaar in de straat of buurt wonen bijeen te brengen.’ Henk heeft talloze bijeenkomsten voor ouderen georganiseerd en geïnventariseerd wat zij willen op het gebied van wonen en zorg. Hij heeft ervaren dat mensen bereid zijn elkaar te helpen, vooral als het gaat om praktische steun. Ook kan een indicatiestelling voor thuiszorg als ingang gezien worden voor het opzetten van een voorzorgcirkel. Als een oudere een indicatie krijgt kan de wijkverpleegkundige of een andere zorgprofessional samen met de oudere en het netwerk kijken wie er een rol kan spelen bij de zorg. ‘Want professionals kunnen het niet alleen.’ Mocht het netwerk te klein zijn dan kan via de welzijnsorganisatie of andere organisatie vrijwilligers ingeschakeld worden.
Zekerheid en veiligheid
Een andere ingang zijn de seniorencomplexen. Ongeveer een kwart van de ouderen woont in een huurwoning. ‘Omdat in huurappartementen ouderen vaak dichtbij elkaar wonen, leent zich dat uitstekend voor de cirkel.’ Samen met de corporatie, zorgorganisatie, welzijnsorganisatie en bewonerscommissie kunnen bijeenkomsten plaatsvinden om ouderen te informeren, vraag en aanbod te inventariseren en zo langzamerhand cirkels op te zetten. ‘Voorzorgcirkels kunnen zorgcirkels worden.’
‘Het is zaak om voor te sorteren en elkaar uit voorzorg op te zoeken. De voorzorgcirkel biedt de zekerheid en veiligheid voor het geval er iets aan de hand is’, aldus Henk. Pas toen hij zelf zeventig werd, ging hij nadenken over de toekomst. Hij begrijpt dat mensen het moeilijk vinden na te denken over het ouder worden.’ Het is ook niet zo leuk. Je schuift het liever voor je uit, maar je moet toch regie nemen.’ Hij is wars van de uitdrukking: de regie houden. ‘Die kom je te pas en te onpas tegen. Het gaat om de eigen regie némen.’ Toch denkt hij dat toekomstige senioren, de vijftigers en zestigers van nu, al veel meer bezig zijn met de toekomst. ‘Het zijn vooral de 75-plussers die moeilijk te activeren zijn. De jongeren weten dat ze meer zelf moeten regelen.’
Een beweging
In Land van Cuijk hebben de zorgorganisatie Pantein, corporatie Mooiland en welzijnsorganisatie Sociom besloten om te werken met voorzorgcirkels. Dit nadat al diverse bijeenkomsten met ouderen waren gehouden om te kijken wat de wensen zijn op het terrein van wonen en zorg. Dit heeft geleid tot het ontwikkelen van de voorzorgcirkels. De welzijnsorganisatie gaat het borgen en bestendigen. Zo gaat de welzijnsorganisatie kartrekkers van de cirkels ondersteunen en ervoor zorgen dat de cirkels aansluiten op bestaande structuren. Ook op andere plekken in het land zijn er initiatieven. Voor een zorgorganisatie in Deventer gaat Henk aan de slag met het opzetten van zo’n cirkel. ‘De bestuurder was op zoek naar een methode om de bewoners van een nabijgelegen complex zo lang mogelijk zelfstandig te laten functioneren. Met de cirkel draag je bij aan preventie. Ook in Bathmen is Henk gevraagd om een cirkel op te zetten. In Brabant heeft hij ook contacten, zoals met de koepel voor zorgcoöperaties Zuid-Nederland. ‘Zo komt er een beweging op gang, en die is hard nodig.’
